Köy Yerleşmeleri
Köyler Türkiye’nin seçimle iş başına gelen muhtar tarafından yönetilen, ekonomik faaliyet sahalarından oluşan tarımsal faaliyetlerin ağırlığını hissettirdiği en küçük idari birimidir. Köyde evlerden başka, okul, cami, otlak, mera, orman, koruluk gibi ortak mallar da vardır. Kırsal yerleşmelerin en önemlisi olan köyler sürekli yerleşim birimleridir.
Türkiye’nin her yerinde yaygın olarak bulunan köyler deniz seviyesinden başlayarak Doğu Anadolu’da 2300 metrelere kadar çıkabilmektedir. idari sınırları içerisinde tek yerleşim ünitesi bulunuyorsa bu köye “tek yerleşmeli köy”, birden fazla yerleşim ünitesi bulunuyorsa “çok yerleşmeli köy”adı verilir. Çok yerleşmeli köyler sürekli oturulan mahalleler ve yayla, mezra, kom gibi köy altı yerleşmelerinden oluşur.
Ülkemizde köy yerleşmeleri çok çeşitlilik gösterir. Dağlık engebeli yerlerde çok yerleşmeli köylere daha çok rastlanır. Tarım topraklarının azlığı köylülerin kendine yeterli toprak bulma amacıyla dağılmalarına neden olmuştur.
Köyler üç grupta incelenebilir.
A. Coğrafi konumlarına göre köyler
Bu tür köylerde yer şekilleri ve su durumu etkili olmuştur. Köyler, genelde akarsu boylarında, dağ ile ovanın birleştiği eteklerde, ovaların su temin edilebilen alanlarında göl kenarlarında, deniz kenarlarında kurulmuştur.
Ülkemizde deniz veya göl kıyılarında sanılanın aksine köy yerleşmeleri azdır. Bu alanlardaki köyler genelde kıyıdan daha geridedir. Köy halkının ekonomik faaliyetleri yer seçiminde önemli rol oynamıştır. Günümüzde kıyılar site yerleşmelerine açılmaktadır.
B. Ekonomik fonksiyonlarına göre köyler
Ekonomik fonksiyonlarına göre köyler; tarım ve hayvancılığa, bağ ve bahçe tarımına, balık ve arıcılığa dayalı köyler olarak gruplandırılabilir. Ekonomisi tarıma dayalı olan köyler genelde toplu ve düz alanlara, hayvancılıkla geçimini sağlayan köyler ise yamaçlarda ve vadi içlerinde, balıkçılığa dayalı köyler ise kıyılarda kurulmuştur.
C. Yerleşme dokularına göre köyler
Bu grupta köyler toplu ya da dağınık olarak iki gruba ayrılır. Yerleşmelerin toplu ya da dağınık olmasında yer şekilleri ve su durumu belirleyici olmaktadır.
Yer şekillerinin dağlık engebeli olduğu, suyun bol olduğu alanlarda dağınık köy yerleşmeleri görülür.
Yer şekillerinin sade suyun belirli alanlardan temin edilebildiği alanlarda ise toplu köy yerleşmeleri görülür.
Ülkemizde Karadeniz Bölgesindeki kır yerleşmelerini dağınık yerleşmelere, İç Anadolu Bölgesindeki kır yerleşmelerini de toplu yerleşmelere örnek verebiliriz.
Türkiye’de Köy Yerleşmeleri Ders Notu PDF İçin Tıklayın.
