Dış Kuvvetler: Buzullar

Buzullar
Kutup bölgeleri ile yüksek dağların üst kısımlarında bütün yıl hiç erimeden kalan karlara toktağan kar (daimi) denir. Enlemin etkisiyle toktağan kar sınırı Ekvatordan Kutuplara doğru azalır.

Bugün dünyanın yaklaşık %10 ‘u (15 milyon km² si) buzullarla kaplıdır. Buzulların etki alanı daha çok kutuplara yakın yerlerdir.

BUZUL ÇEŞİTLERİ

Sirk Buzulu : Yüksek dağlık alanlardaki küçük çukurlukları dolduran buzullardır. Yurdumuzda bazı yüksek dağlık bölgelerde vardır. Ör: Cilo (Buzul Dağı) Sat, Ağrı, Tendürek, Süphan , Kaçkar, Erciyes, Uludağ, Beydağları, Geyik Dağları, Bolkar , Binboğa dağları gibi.

Vadi Buzulu: Buzul aşındırması ile oluşan vadilerin içini dolduran buzullardır. Ör: Cilo dağında olduğu gibi.

Takke Buzulu: Volkan dağlarının üst kısmında oluşan buzullardır. Ör: Ağrı dağında olduğu gibi

Örtü Buzulu: Kutup bölgelerinde görülür. Antartika ve Grönland’da olduğu gibi. Kutup bölgelerinde denizde yüzen buz dağlarına Aysberg denir.

BUZUL AŞINDIRMASINDA ETKİLİ FAKTÖRLER

• Buzulun kalınlığına: Kalınlık fazla ise aşındırma oyma şeklinde , az ise törpüleme şeklinde olur.
• Yatak Eğimine: Yatak eğimi fazla ise aşındırma törpüleme şeklinde az ise oyma şeklindedir.
• Kayaların Özelliğine: Zemin sert kayalardan oluşmuş ise aşındırma törpüleme şeklinde , yumuşak ise oyma şeklinde olur.

BUZUL AŞINDIRMA ŞEKİLLERİ

BUZUL VADİSİ
Buzul aşındırması sonucu oluşan “U” şeklindeki vadilerdir. Akarsu vadilerine göre boyları kısadır ve sürekli iniş göstermezler (inişli –çıkışlıdır)

HÖRGÜÇ KAYA
Farklı aşınma sonucu oluşan ve genellikle deve hörgücüne benzeyen kayalardır.

SİRK (BUZ YALAĞI)
Dağların üst kısmında aşındırma ile oluşan küçük çukurluklardır.

BUZUL BİRİKTİRME ŞEKİLLERİ

MOREN
Buzulların aşındırarak taşıdığı kum , çakıl gibi maddelere moren denir.

DRUMLİN
Buzul biriktirmesi ile oluşan alçak tepelere(ters kaşık şeklinde) denir.

SANDER DÜZLÜĞÜ
Buzulların eridiği yerde ortaya çıkan akarsuların taşıdığı malzemeleri biriktirmesi ile oluşan düzlüklerdir.

Türkiye’nin bugünkü yer şekillerinin oluşmasında en az etkili olan dış kuvvet buzullardır. Buzulların en etkili olduğu bölgemiz Doğu Anadolu Bölgesi’dir. Sebebi; yükseltisinin fazla olmasıdır. Ayrıca Doğu Karadeniz Bölümünde Kaçkar Dağı, İç Anadolu Bölgesi’nde Erciyes Dağı, Akdeniz Bölgesi’nde Toroslar ve Marmara Bölgesi’nde Uludağ’da etkilidir.