Dünya’nın Yıllık Hareketi ve Sonuçları
Dünya, kendi ekseni etrafındaki günlük dönüşünü sürdürürken, bir yandan da Güneş’in çevresinde dolanır. Dünya, Güneş etrafındaki dönüşünü elips şeklindeki bir yörünge üzerinde 365 gün 6 saatte tamamlar. Bu harekete takvim yılı veya güneş yılı denir. Dünya, 939 milyon km lik yörüngesi üzerinde saatte 108 bin km. hızla hareket eder.
NOT: 1 yıl 365 gün 6 saattir. 4 yılda bir, bu 6 saat toplanarak (4×6=24 saat) 1 gün elde edilir. Bu günün eklendiği yıla artık yıl denir. Artık yıl, diğer yıllardan farklı olarak 366 gündür. Bu yıllarda (4’ün katı olan yıllar; 2016, 2020, 2024 vb.) şubat ayı 29 gün sürer ve o güne de artık gün denir.
Dünya’nın Güneş’e olan uzaklığı sabit değildir. Bazen yaklaşırken, bazen uzaklaşır. Bunun nedeni, Dünya yörüngesinin elips şeklinde olmasıdır. Dünya’nın Güneş’e en yakın olduğu 3 Ocak tarihine Perihel (Günberi) denir. Dünya’nın Güneş’ten en uzak olduğu 4 Temmuz tarihine ise Afel (Günöte) denir.
Yörüngenin Elips Şeklinde Olmasının Sonuçları
• Dünya, 3 Ocak’ta (günberi veya perihel) Güneş’e en yakın konumda; 4 Temmuz’da da (günöte veya aphel) en uzak konumdadır. Bu durum, Dünya ile Güneş arasındaki çekim kuvvetini etkiler.
• Dünya’nın yörüngesindeki hızı değişir. Hız, 3 Ocak’a yakın tarihlerde artarken 4 Temmuz’a yakın tarihlerde ise azalır.
• Şubat ayı 28 gün sürer.
• Eylül ekinoksu 2 gün gecikmeyle 23 Eylül’de gerçekleşir.
• Yarım kürelerde mevsim süreleri farklı olur (Kuzey Yarım Küre’de yaz mevsimi daha uzun yaşanır).
NOT: Dünya’nın Güneş’e belli tarihlerde yakınlaşıp uzaklaşması sıcaklıkları belirgin olarak etkilemez. Mevsimlik sıcaklık farkını etkileyen temel faktör Güneş ışınlarının yere düşme açısıdır.
Dünya’nın Yıllık Hareketi ve Eksen Eğikliğinin Sonuçları
• Güneş ışınlarının bir noktaya düşme açısı yıl içinde değişir.
• Sıcaklık değerleri yıl içinde değişir.
• Cisimlerin gölge boyları yıl içinde değişir.
• Aydınlanma çemberi yıl içinde kutup daireleri ile kutup noktaları arasında yer değiştirir.
• Matematiksel (meteorolojik) mevsimler oluşur.
• Aynı anda farklı yarım kürelerde farklı mevsimler yaşanır.
• Yıl boyunca öğle vakti Güneş’in ufuk düzlemi üzerindeki yükseltisi değişir.
• Güneşin doğuş ve batış saati ile doğduğu ve battığı yer yıl içinde değişir.
• Muson rüzgârları oluşur.
• Gece-gündüz süreleri yıl içinde değişir.
• Güneş ışınlarının atmosferdeki tutulma oranı yıl içinde değişir.
• Matematik iklim kuşakları oluşur.
NOT: Dünya’nın yarısının aydınlık iken diğer yarısının karanlık olması Dünya’nın şeklinin, gece-gündüzün birbirini izlemesi Dünya’nın günlük hareketinin, gece-gündüz sürelerinin yıl içinde değişmesi de yıllık hareketin ve eksen eğikliğinin bir sonucudur.
Dünya’nın Yıllık Hareketi ve Sonuçları Ders Notu PDF İçin Tıklayın.
Eksen Eğikliği ve Sonuçları Konu Anlatımı için Tıklayınız.