Tsunami
Japonca bir kelime olan tsunami, liman dalgası anlamını taşır. Deniz altında meydana gelen deprem, volkanik patlama veya kütle hareketi sonucu oluşan dev dalgalara tsunami adı verilir.
Bu doğa olayında dalgalar saatte 500 ila 950 km hızla kıyıya doğru ilerler. Açıklarda 1 m’den az olan dalga boyu, kıyı derinliği ve kıyının biçimine bağlı olarak, kıyıya ulaştığında 30 m yüksekliğe erişir. Dalga kıyıya vurduğunda su, önüne çıkanları süpürerek karanın iç kesimlerine doğru ilerler. Can kayıplarının yaşanması, yerleşim alanlarının ve ulaşım sistemlerinin zarar görmesiyle tsunami büyük bir doğal afete dönüşür. Okyanuslarda büyük depremler sonrasında oluşan tsunamilerin etki alanları da oldukça geniştir. 1960 yılında Şili açıklarında 9.5 büyüklüğündeki depremin yol açtığı tsunami, 15 saat sonra Hawaii Adaları’na, 22 saat sonra Japonya kıyılarına ulaştı. Japonya kıyısı 6 m boyundaki dalgalar ile sular altında kaldı.
Dünyada Tsunamiler en fazla Büyük Okyanusta görülmektedir ve burada bulunan Japonya, Filipinler, Hindistan, Papua Yeni Gine ve Endonezya gibi ülkeler tsunamilerden en çok zarar gören ülkelerdir.
2004’te Hint Okyanusu’nda Sumatra açıklarında meydana gelen 9.2 büyüklüğündeki depremin tetiklediği tsunami Endonezya, Tayland, Sri Lanka ve Hindistan’da 230 bin kişinin ölümüne neden oldu. 2 milyon insan harabeye dönen yerleşim bölgesini terk etmek zorunda kaldı. 2011’de Japonya açıklarında 9.0 büyüklüğünde meydana gelen deprem, Japonya tarihinde görülmemiş büyüklükte bir tsunamiye neden oldu. Dalgalar yaklaşık 16 bin kişinin hayatını kaybetmesine, Japonya’nın kuzeydoğu kıyılarındaki yerleşimlerde büyük hasara yol açtı. Fukuşima nükleer santralindeki patlama, ciddi hasara ve radyoaktif sızıntıya neden oldu.
NOT: Tsunaminin ilk habercisi, deniz suyunun kıyıdan hızlı bir şekilde çekilmesidir. Bu çekilmeden 5-30 dakika sonra tsunami kıyıda etkili olur.