Türkiye’nin Matematik Konumu ve Sonuçları
Türkiye, 36° – 42° Kuzey paralelleri ile 26°-45° Doğu meridyenleri arasında yer almaktadır. Matematik konumu nedeniyle bir takım özelliklere sahip olan Türkiye, kuzey yarım kürenin orta kuşağında, başlangıç meridyeninin
doğusunda yer alır.
Türkiye’nin matematik konumunun sonuçları şunlardır;
Türkiye Kuzey Yarımküre’de, orta (ılıman iklim) kuşakta yer alır.
✦ Bu özelliğinden dolayı Türkiye’de bazı ana özellikler ortaya çıkar.
✦ Dört mevsim belirgin olarak yaşanır.
✦ Akdeniz iklim kuşağında yer almaktadır.
✦ Kalıcı kar sınırı 2600 metredir.
✦ Cephe yağışlarının etki alanındadır.
✦ İklim, bitki örtüsü, tarım ürünleri ve toprak türleri çok çeşitlidir.
Türkiye döneceler arasında yer almaz. Dolayısıyla;
✦ Güneş ışınlarını hiçbir zaman dik açıyla almaz.
✦ Gölge boyu hiçbir zaman sıfır olmaz.
UYARI : Türkiye’ye güneş ışınları en yüksek açı ile 21 Haziran günü saat 12.00 da ulaşır. Dolayısıyla Türkiye’de cisimlerin gölge boyu 21 Haziran günü saat 12.00’da en kısa olur.
✦ Güneyden kuzeye gidildikçe Güneş ışınlarının geliş açısı küçülür.
✦ Güneyden kuzeye gidildikçe cisimlerin gölge boyu uzar.
Türkiye kuzey yarım kürede yer almaktadır. Bu nedenle;
✧ Kuzey sektörlü rüzgarlar sıcaklığı düşürürken, güney sektörlü rüzgarlar sıcaklık değerlerini yükseltmektedir.
✧ Dağların güney yamaçları bakı etkisiyle kuzey yamaçlardan daha sıcaktır.
Bakı etkisi, güneşten daha fazla yararlanan yön anlamında kullanılmaktadır. Örneğin, ülkemizde güney cepheye bakan konutların daha pahalı olması, bakı etkisinin sonucudur.
✧ Yurdumuzda bir cismin gölgesi yıl boyunca kuzeye düşer. Gölge boyu hiçbir zaman 0 m. olamaz.
✧ Doğu – batı istikametinde 19°’lik boylam, 76 dakika yerel saat farkı bulunur (19×4=76 dk.).
✧ Aynı anda tek ortak saat kullanılır. Çünkü doğu – batı yönünde genişliği azdır.
✧ Bulunduğu boylamlardan dolayı II. ve III. Saat dilimlerinde yer almaktadır.
✧ Güneyden kuzeye gidildikçe gece – gündüz süreleri arasındaki fark artar.
✧ Güneyden kuzeye gidildikçe çizgisel hız azalır.
✧ Güneyden kuzeye gidildikçe gurub, tan ve şafak süreleri uzar (Güneşin doğuş ve batış süreleri).
✧ Güneyden kuzeye gidildikçe yerçekimi artar.
✧ Kuzeyden esen rüzgârlar sıcaklığı düşürürken, güneyden esen rüzgârlar sıcaklığı yükseltir.
✧ Güney kıyılarımızın sıcaklığı, kuzey kıyılarımızdan yıllık ortalamada 7- 8 °C daha yüksektir.
✧ Dağların güney yamaçları daha sıcaktır. Buna bağlı olarak güney yamaçlarda yerleşmeler fazladır.
✧ Bir cismin öğle vakti gölgesi daima kuzeye düşer.
✧ Akdeniz’in tuzluluk, sıcaklık ve yoğunluk oranı Karadeniz’den daha yüksektir.
✧ Deniz turizmi en erken Akdeniz Bölgesi’nde başlar, en uzun süre burada devam eder.
✧ Tarımsal etkinlikler önce Akdeniz Bölgesi’nde başlar.