Nemlilik ve Yağış
Su, canlı yaşamının temeli ve onun vazgeçilmez bir parçasıdır. Katı, sıvı ve gaz olarak bulunabilen su, belirli sıcaklıklarda buharlaşarak neme dönüşebilmektedir. Atmosferdeki su buharına nem denir. Su moleküllerinin doğrudan atmosfere karışmasına “süblimasyon” adı verilmektedir. Süblimasyon sayesinde her sıcaklıkta ve iklim bölgesinde atmosfer içinde su buharı bulunabilmektedir.
A- MUTLAK NEM
1 m3 havanın içinde bulunan nemin gram cinsinden ağırlığına mutlak nem denilmektedir. Sıcaklık ve basınç koşulları farklı olsa da hava içindeki mutlak nem oranı % 4’ü geçemez.
Nem Miktarını Etkileyen Faktörler
Sıcaklık: Sıcaklık su moleküllerinin hareketliliğini arttırdığından sıcaklık arttıkça nem artar. Sıcaklık ilk nem arasında doğru orantı vardır.
Ortamdaki su miktarı: Ortamdaki su miktarı mutlak nem oranını etkilemektedir.
Buharlaşma yüzeyinin genişliği: Buharlaşma yüzeyi genişledikçe, mutlak nem miktarı artar. Örneğin deniz ve göl yüzeylerinde buharlaşma fazladır.
B- MAKSİMUM NEM
Belirli bir sıcaklıkta 1 m3 havanın içinde bulundurabileceği toplam su miktarına maksimum nem denir. Sıcaklık ile maksimum nem arasında doğru orantı vardır. Yani sıcaklık arttıkça havanın tutabileceği nem oranı da artar.
C- BAĞIL NEM
Havada bulunan nem oranının yüzde cinsinden değerine bağıl nem denilmektedir. Ya da diğer bir ifade ile hava içinde bulunan mutlak nemin, havanın tutabileceği en yüksek su miktarına oranı bağıl nemi ifade eder. Bağıl nem “higrometre” isimli araçla ölçülür. Bağıl nem şu formülle bulunur.
Sıcaklık ile bağıl nem arasında ters orantı vardır. Yani sıcaklık arttıkça bağıl nem azalır.
Havayı bir bardak ve içinde bir miktar su gibi düşünelim. Bardağın alabileceği en yüksek su miktarı maksimum nem, bardakta bulunan su mutlak nem, bardağın içindeki suyun alınabilecek toplam su miktarına oranına bağıl nem denilmektedir.
Havanın su tutabilme kapasitesi sıcaklığa bağlı olarak artar. Bu kapasiteye doyma miktarı veya doyma noktası da denilmektedir. Aşağıdaki tabloda 1 m3 havanın belirli sıcaklıklarda tutabileceği su miktarları verilmiştir. Gerçekte havadaki bağıl nem üzerinde bulunduğu toprak veya suyun sıcaklığına bağlıdır. Alttaki su sıcaksa su molekülleri arasındaki bağ zayıf olacağından buharlaşma artar ve havadaki mutlak nem ve bağıl nemde artış görülür.
Yağış oluşabilmesi için,
• Havada yeterli miktarda nem olması
• Havanın soğuması
• Bağıl nemin %100’ü aşması gerekmektedir.
Bağıl nem üç durumu gösterir. Bunlar;
• Havanın nem açığını
• Havanın doyma noktasına olan uzaklığını
• Havanın yağış bırakma olasılığıdır.
Eğer hava kütlesinin bağıl nemi %100’e ulaşmışsa burada doyma noktasına ulaşmış demektir. Bağıl nemin aşılması ise yağışın ortaya çıkmasını sağlar. Yağışın oluşabilmesi için; havanın soğuyarak su tutma kapasitesinin azalması gereklidir. Bu halde yağış ortaya çıkar.
DÜNYADA BAĞIL NEM DAĞILIŞI
Bağıl nem özellikle Ekvator çevresinde çok yüksektir. Çünkü yıl boyunca sıcaklık değerlerinin yüksek olduğu bu alanda, buharlaşma ve yağış oldukça fazladır. Her iki yarım kürenin dönenceler çevresinde bağıl nem, sıcaklık yüksek olmasına rağmen düşüktür. Buralarda bağıl nemin düşük olması alçalan havanın nem alma kapasitesinin artmasına rağmen, nem alabileceği kaynakların bulunmamasından kaynaklanmaktadır. Bu nedenle dönenceler çevresinde geniş çöller bulunmaktadır. Kutuplara gidildikçe bağıl nemin artması ise sıcaklığın düşmesi ile ilişkilidir.
Nemlilik ve Yağış Ders Notu PDF İçin Tıklayın.