Coğrafya’nın İlkeleri -Prensipleri-
Coğrafya bilimi insan ve doğa arasındaki ilişkiyi inceleyip sonuçlar ortaya koyarken çalışmalarını şu üç ilkeye uygun olarak yapar.
1- Nedensellik (Sebep-Sonuç) İlkesi: Coğrafi olayların nedenlerine cevaplar aranır. Tüm bilimsel çalışmalarda olduğu gibi coğrafyada da araştırmaya konu olan olayların sebep-sonuçlarını ortaya koymak başlıca hedeftir.
Örneğin;
Günlük hareket sonucunda gece ve gündüzün birbirini takip etmesi.
Doğu Karadeniz’in engebeli ve su kaynaklarının fazla olması sebebi ile dağınık yerleşmelerin görülmesi.
Marmara bölgesinde sanayi kuruluşlarının fazla olması sebebi ile elektrik tüketiminin fazla olması.
Dünya’nın Atmosferinin olması sebebi ile yerin aşırı derecede ısınmasının önlemesi.
Ülkemizin özel konumu sebebi ile Doğusu ile Batısı arasında sıcaklık farkının olması.
Konya ovasında yağış niçin azdır?
2- Dağılış (Yayılma) İlkesi: Coğrafyayı diğer bilimlerden ayıran temel ilkedir. Coğrafya bilimi; sadece yeryüzündeki bir olayın nedenini araştırmakla kalmaz, aynı zamanda bu olayın yeryüzünün genelinde veya bir bölümündeki dağılışını da inceler. Bu ilke, haritalarla ifade edilir ve “nerede” sorusuna cevap verir.
Örneğin;
Akdeniz ikliminin görüldüğü yerler.
Dünyadaki en çok yağış alan yerler.
Ülkemizin nüfus yoğunluğu en yüksek olan şehirleri.
Savan biyomunun yayılış alanı.
Ülkemizdeki Demir-Çelik fabrikaları.
Türkiye’de fındık tarımı en çok nerelerde yapılır?
3- Karşılıklı İlgi (Bağlantı) İlkesi: Coğrafi olayların birbirleri ile olan bağlantılarının incelenmesidir. Yani yeryüzünde meydana gelen doğal ve beşerî olaylar arasında çok yönlü ilişkiler söz konusudur.
Örneğin;
Su kaynakları ile yerleşmelerin dağılışı arasındaki ilişki.
Basınçla rüzgar arasındaki ilişki.
Güneş ışınlarının düşme açısı ile sıcaklık arasındaki ilişki.
Dağlık ve engebeli alanlar ile nüfus ve yerleşme arasındaki ilişki.