Nüfus Yoğunluğu
Nüfus yoğunluğu kavramı sınırları belirlenmiş bir bölgede yaşayan insan sayısı ile o bölgenin yüz ölçümü arasındaki ilişkiyi ifade eder. Genellikle km² de yaşayan kişi sayısı olarak hesaplanır. Bu hesaplama tüm alan için yapılabileceği gibi tarım yapılan alanlar için de yapılabilir. Bir yerin nüfus yoğunluğuna (aritmetik, tarımsal, fizyolojik) bakılarak nüfus ve arazisi hakkında çıkarımlar yapılabilir.
Aritmetik Nüfus Yoğunluğu
Örneğin 2013’te dünya nüfusu 7.202.000.000’dur. Karaların yüz ölçümü ise 149.000.000 km² dir. Buna göre dünyada km² ye düşen insan sayısı 48’dir. Avrupa kıtasında yer alan ülkelerin yüz ölçümleri küçük ve nüfusları fazla olduğu için Avrupa’da aritmetik nüfus yoğunluğu yüksektir. Asya kıtasının güneyi ise ülke yüz ölçümleri büyük olmasına rağmen nüfus aşırı kalabalık olduğu için aritmetik nüfus yoğunluğu yüksektir.
Afrika ülkeleri başta olmak üzere Asya’nın kuzeyinde Rusya, Kazakistan, Moğolistan, Kanada, Avustralya ve genel olarak Güney Amerika ülkelerinde aritmetik nüfus yoğunluğu düşüktür.
Ülkemizde İstanbul ilinin yüzölçümü 5.313 km²’dir. 2016 yılı nüfusu ise 14.804.116’dır. İstanbul ilinde kilometrekareye 2786 insan düşmektedir. İstanbul ilinin aritmetik nüfus yoğunluğu 2786/km²’dir.
Fizyolojik Nüfus Yoğunluğu
Dünya’da Çin, Mısır, Japonya, Yemen, Umman, Kolombiya ve Güneydoğu Asya’daki ada ülkelerinde fizyolojik nüfus yoğunluğu yüksektir. ABD, Kanada, Rusya, Kazakistan, Moğolistan ve Avustralya’da ise fizyolojik nüfus yoğunluğu düşüktür.
Tarımsal Nüfus Yoğunluğu
Nüfusun büyük bir bölümünün şehir özelliği gösterdiği yerleşmelerde yaşadığı ve geçimini tarım dışı sektörlerden sağladığı ülkelerde tarımsal nüfus yoğunluğu değeri düşüktür. Ayrıca geniş tarım arazilerine sahip ülkelerde de bu değer düşük çıkacaktır. Ancak nüfusun büyük kısmının kırsal alanlarda yaşadığı ülkelerde tarımsal nüfus yoğunluğu yüksektir. Tarımsal nüfus yoğunluğu değerini daha iyi yorumlayabilmek için bu değerin düşük veya yüksek olması yanında; ülkenin topraklarının verimliliği de dikkate alınması gerekir.
Ekonomisi büyük ölçüde sanayiye dayanan ABD, İngiltere, Kanada gibi ülkelerde tarımsal nüfus yoğunluğu düşüktür. Japonya gibi bazı sanayi ülkelerinde de tarımsal nüfus yoğunluğu yüksektir. Bunun temel nedeni ise ülke yüz ölçümünün ve tarım arazilerinin küçük olmasıdır. Ancak bu tip ülkelerde gelişmiş tarım teknikleri sayesinden birim alandan daha fazla verim alınması tarımla uğraşan nüfusun sorunla karşılaşmasını engellemektedir.